ดอก  สีชมพูแก่หรือม่วงอ่อน   ออกเป็นช่อบริเวณปลายกิ่ง   หรือตามซอกใบใกล้ ๆ 
ปลายกิ่ง  กลีบเลี้ยงติดกันเป็นรูปถ้วย หรือรูปกรวย มีสันนูนเล็กน้อยพอมองเห็น  12  สัน   มีขนปกคลุมบาง ๆ ปลายแยกเป็น 6 แฉก  กลีบดอก  6  กลีบแยกออกจากกันเป็นแผ่น
กลมคล้าย รูปโล่บางและยับย่น ขอบบิดย้วย  กว้าง  2.5 – 3.0  เซนติเมตร  โคนก้าน
กลีบดอกเป็น ก้านเรียวเล็ก ๆ เมื่อบานเต็มที่กว้าง 8 - 11  เซนติเมตร  กลีบดอกแผ่ออกเต็ม ที่เป็นมุมฉาก กับกลุ่มเกสรเพศผู้ที่ มีอยู่จำนวนมาก ออกรวมกันเป็นกระจุกสี เหลืองอยู่กลางดอกเกสรเพศเมีย และรังไข่ เป็นรูปรีภายในแบ่งออกเป็นช่อง 5 - 6 ช่อง  แต่ละช่องมีไข่อ่อนอยู่จำนวนมาก

ผล   เป็นผลแห้งรูปรีหรือรูปกระสวยผิวเกลี้ยง  กว้าง 1.0 – 1.2 เซนติเมตร  ยาว  2 – 3  เซนติเมตร  มีรอยผ่าเป็นร่องอยู่ด้านข้างผล  ปลายมีติ่งแหลม  เปลือกแข็ง  ผลอ่อนสีเขียวอมน้ำตาล  ผลแก่สีน้ำตาลอมดำ  เมื่อแก่จัดจะแตกจากปลายผลและแยกออกเป็น 5 - 6 แฉก

ประโยชน์      
            อินทนิลน้ำเป็นไม้เนื้อแข็ง  เสี้ยนตรง  เลื่อยและไสกบได้ง่าย   ขัดเงาได้สวยงามนิยมนำไม้มา ใช้ทำเครื่องเรือนและเครื่องมือทางการเกษตร  เช่น  กระดานพื้น   เสา  ไถ  สาก  ครก  และเกวียน  เป็นต้น  ใบนำมาต้มกับน้ำดื่มแก้โรคเบาหวาน  ปัสสาวะพิการ ลดน้ำตาลในเลือด  เปลือกมีรสฝาด ใช้ลดไข้  แก้ท้องเสีย รากรักษาโรคในปาก  เมล็ดแก้เบาหวาน  ช่อยทำให้นอนหลับอินทนิลน้ำเป็นไม้ที่มีรูปทรง ลำต้นเรือนยอดเป็นพุ่มสวยงาม  และการเจริญเติบโตแตกกิ่งก้านค่อนข้างช้า  ทรงพุ่มไม่กว้างใหญ่ และกินพื้นที่มากนัก  ประกอบกับมีใบใหญ่หนาแน่น   ให้ร่มเงาได้ดีมาก  เมื่อออกดอกช่อดอก มีสีสันสวยงามเด่นสะดุดตา  โดยเฉพาะช่อดอกที่แทงทะลุทรงพุ่มให้เห็นเด่นชัด  ดอกบานทนพอสมควร  และในช่วงการออกดอกก็ยังไม่ทิ้งใบทั้งหมด   โรคแมลงรบกวนน้อยมากมีเพียงกาฝากเป็นศัตรูที่สำคัญ  ดังนั้นพันธุ์ไม้ชนิดนี้  จึงเหมาะแก่การนำมาปลูกประดับบ้าน   หรือสถานที่ต่าง ๆ

เรียบเรียงและถ่ายภาพ โดย รศ.ชนะ วันหนุน